W 200. rocznicę urodzin Cypriana Kamila Norwida Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku i Sekcja Nauk Humanistycznych Towarzystwa Naukowego Płockiego zapraszają na konferencję naukową "Teatr Norwida".
Cyprian Kamil Norwid to artysta wszechstronny. Poeta, prozaik, dramatopisarz, rzeźbiarz, malarz, rysownik. Ten wybitny twórca romantyczny rzadko jednak jest kojarzony z teatrem. Ostatnie badania literaturoznawców, pracujących nad krytycznym wydaniem jego dzieł, wskazują że doświadczenia teatralne wielkiego Mazowszanina nie były tak skromne, jak dotąd sądzono. Dlatego warto na nowo je odkryć.
Podczas konferencji przybliżymy tę niedocenianą sferę twórczości Norwida, co w konsekwencji może ośmielić reżyserów teatralnych do sięgania po utwory Norwida, a także do mówienia o dorobku Norwida w szerszym kontekście literackim.
KONFERENCJA NAUKOWA
TEATR NORWIDA
200. rocznica urodzin poety
Organizatorzy
Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku
Sekcja Nauk Humanistycznych Towarzystwa Naukowego Płockiego
Komitet organizacyjny
mgr Marek Mokrowiecki (przewodniczący), mgr Leszek Skierski (koordynator projektu), dr Wioletta Żórawska (konsultacje merytoryczne); mgr Monika Mioduszewska-Olszewska, Waldemar Lawendowski, Piotr Sobczak
Pod honorowym patronatem Adama Struzika, marszałka województwa mazowieckiego.
PROGRAM
17 czerwca 2021 r. (czwartek), godz. 17.00
Miejsce: Sala konferencyjna Towarzystwa Naukowego Płockiego
Płock, pl. Narutowicza 8, godz. 17.00
Wystąpienia:
prof. dr hab. inż. Zbigniew Kruszewski (prezes Towarzystwa Naukowego Płockiego),
dr Wioletta Żórawska (przewodnicząca Sekcji Nauk Humanistycznych TNP),
mgr Marek Mokrowiecki (dyrektor Teatru Dramatycznego w Płocku).
Wystąpienia prelegentów:
17.20 prof. dr hab. Grażyna Halkiewicz-Sojak (Katedra Edytorstwa i Literatury Polskiej,
Instytut Literaturoznawstwa – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
Miejsca teatru i aktora w Norwidowskiej koncepcji prawdy i kłamstwa;
17.40 prof. Jadwiga Jakubowska-Opalińska (Akademia Teatralna w Warszawie)
Aktor w przestrzeni Norwidowskiej imaginacji;
18.00 dr Wioletta Żórawska (Towarzystwo Naukowe Płockie)
Recepcja teatralna i szkolna twórczości Cypriana Kamila Norwida;
18.20 Dyskusja.
18.40 Podsumowanie sesji tematycznej.
24 czerwca 2021 r. (czwartek), godz. 17.00 Uwaga, zmiana terminu! 29 czerwca, godz. 18.00
Miejsce: Teatr Dramatyczny w Płocku (Scena Kameralna im. Jana Skotnickiego).
17.00 Czytanie performatywne sztuk Cypriana Kamila Norwida w wykonaniu aktorów płockiego Teatru: „Noc tysiączna druga”, „Krakus”.
18.00 Podsumowanie konferencji (dr Wioletta Żórawska, Marek Mokrowiecki).
WYDARZENIE TOWARZYSZĄCE
19 czerwca 2021 r., godz. 16.00
Miejsce: Teatr Dramatyczny w Płocku (Scena Piekiełko).
16.00 Monodram Barbary Misiun „Skowronek”.
Wydarzenia będą odbywać się w ścisłym reżimie sanitarnym.
PRELEGENCI
Prof. dr hab. Grażyna Halkiewicz-Sojak - jest historykiem literatury, w latach 2005-2019 kierowała Zakładem Literatury Polskiej Romantyzmu i Pozytywizmu na Wydziale Filologicznym UMK. Jej badania i publikacje koncentrują się wokół poezji romantyzmu – zwłaszcza twórczości najwybitniejszych polskich poetów tej epoki, w szczególności Cypriana Norwida i Zygmunta Krasińskiego. Ten wymiar dziewiętnastowiecznej kultury – analizowanej w perspektywie historii idei, korespondencji sztuk oraz późniejszej recepcji wątków romantycznych jest tematem czterech książek autorskich oraz pięciu redagowanych lub współredagowanych przez nią monografii zbiorowych. Badaczka uczestniczy w pracach zespołu opracowującego wydanie krytyczne Dzieł wszystkich Norwida, redaguje dział rozpraw w roczniku „Studia Norwidiana”, publikowała swoje prace w: „Ethosie”, „Pamiętniku Literackim”, „Ruchu Literackim”, „Przeglądzie Humanistycznym”, „Studiach Norwidianach”, „Tekstach Drugich”, „Litterariach Copernicana” oraz w monografiach zbiorowych.
Prof. Jagoda Jakubowska-Opalińska – wykładowca w Akademii Teatralnej w Warszawie, teatrolog i krytyk teatralny, wiceprezes polskiej sekcji akredytowanego przy UNESCO Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych AICT. Autorka wielu publikacji m.in. monografii: Jerzego Szaniawskiego „Szaniawski – pisarz niedopowiedzeń”, Romana Kłosowskiego „Z Kłosem przez życie”, „Aleksandra Górska – szkic do portretu. Sens pedagogiki, smak aktorstwa”; a także zbioru recenzji: „Twarzą w twarz z aktorem” oraz przygotowywanej do druku rozprawy „Metafora w Teatrze Karola Huberta Rostworowskiego”. Związana z Płockiem, jak sama mówi, braterstwem krwi. Córka wybitnego profesora i płocczanina Jana Zygmunta Jakubowskiego – absolwenta płockiej Małachowianki, historyka literatury, krytyka, publicysty, nauczyciela akademickiego, patrona Szkoły Podstawowej nr 18 w Płocku.
Dr Wioletta Żórawska – doktor nauk humanistycznych UKSW (2013), absolwentka polonistyki UMK w Toruniu (1991) i studiów podyplomowych na Wydziale Dziennikarstwa UW (1996). Inicjatorka nadania Gimnazjum w Bielsku imienia Cypriana Kamila Norwida (2004). Od 2000 roku jest członkiem Towarzystwa Naukowego Płockiego (przewodniczącą Sekcji Nauk Humanistycznych). Autorka książek: „Bielski Norwid” (2005), „Szkolne modele recepcji twórczości Cypriana Norwida do 2010 roku” (2016), oraz publikacji naukowych w: „Polonistyce”, „Roczniku Towarzystwa Naukowego Płockiego” i wydawnictwach pokongresowych poświęconych dydaktyce polonistycznej. Autorka strony internetowej www.norwidpasjonaci.pl, popularyzującej szkolną recepcję twórczości Norwida.
ABSTRAKTY
„Prawda” jest jednym ze słów-kluczy w twórczości Norwida i odnosi się nie tylko do poznania intelektualnego, „obejmuje życie, jest więc niejasna, bo obejmuje rzecz ciemną”. Artysta wskazuje na egzystencjalne i etyczne strony prawdy i podkreśla, że w tych aspektach władzą poznawczą jest raczej sumienie niż rozum, a wyniki poznania lepiej od rozpraw naukowych odsłania sztuka. Szczególnie uprzywilejowane miejsce rezerwuje dla dramatu i teatru, które przemawiają nie tylko słowem, ale także gestem, obrazem, muzyką i dzięki temu intensywniej przybliżają do rozumienia ukrytych wymiarów prawdy. Dlatego w Aktorze zdefiniuje teatr jako „atrium spraw niebieskich” – przedsionek egzystencjalnej, ale i transcendentnej prawdy.
Z drugiej strony fikcja widowiska stwarza możliwość demaskowania fałszu w świecie społecznym – „kłamstwo sztuki” obnaża kłamstwo świata, jak pokazał to Szekspir w Hamlecie. W swoich dramatach – od wczesnego Zwolona po Aktora i Za kulisami Norwid akcentuje tę demaskatorską funkcję teatru.
prof. dr hab. Grażyna Halkiewicz-Sojak
Proponowany przeze mnie Norwidowski szlak wyznaczają dwie perspektywy: Imaginacja i Aktor. Imaginacja jako wyzwolony akt twórczy, który wprowadza ryzyko, wieczny niepokój i tryb nieustającej kreacji. Akt, któremu Wielcy Romantyzmu nadali rangę manifestu, że wymienię dla przykładu: List do Lorda… Alfreda De Vigny, czy O dialogu dramatycznym Augusta W. Schlegla. Imaginacja, która łączy myślenie historią z myśleniem sztuką, a metaforę okrąża łukiem ironii.
I właśnie w obszarze takiej imaginacji pojawia się On, czyli AKTOR. Uchwycony na planie dramatów: Aktor, Pierścień Wielkiej Damy, Miłość – czysta u kąpieli morskich. Kluczem do analizy są trzy pojęcia:
GŁOS – przestrzeń tekstu Aktor,
UCZESTNIK – przestrzeń tekstu Pierścień Wielkiej Damy,
ROZGRYWAJĄCY – przestrzeń tekstu Miłość – czysta u kąpieli morskich.
Ten podział dotyka ról, które przenoszą się z porządku społecznych realiów w obszar teatralnej metamorfozy. Bardzo mi zależało, żeby mój komentarz wynikał ze struktury dramatu, bo tam ukrywa się wciąż nierozpoznany NORWID – REŻYSER.
prof. Jagoda Jakubowska-Opalińska
Jak dziś czytamy dzieła Cypriana Norwida? Które teksty z jego różnorodnej twórczości znamy i cenimy najbardziej? Istnieje potrzeba poszukiwania i udzielania odpowiedzi na pytania o recepcję dzieł sztukmistrza w naszej współczesności. Postawione problemy badawcze prowadzą do szkolnej recepcji autora Fortepianu Szopena. Od niej w dużej mierze zależy obecność tego autora w kulturze. Temat konferencji Teatr Norwida skłania również do badania obecności jego dzieł na scenach teatrów oraz towarzyszącej tym wydarzeniom refleksji teatrologów. Celem mojego referatu jest próba odpowiedzi na pytania, jakiego Norwida dziś znamy z edukacji szkolnej i jak zadomowił się na scenach teatrów, a tym samym w świadomości odbiorców.
dr Wioletta Żórawska
Sfinansowano ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.